|
Poeta, krytyk, eseista, tłumacz. Ur. 17 grudnia 1912 w Chojnie Starym koło Siedliszcza na Lubelszczyźnie. Najmłodszy z siedmiorga dzieci Szczepana Iwaniuka i Józefy z Dyszewskich. W latach 1922-1927 uczęszczał do szkoły powszechnej w Siedliszczu, następnie w latach 1929-1934 kontynuował naukę w Państwowym Seminarium Nauczycielskim Męskim w Chełmie. Tu, 31 października 1932 roku, w sali Resursy Obywatelskiej, poznał Józefa Czechowicza. W zorganizowanym wówczas spotkaniu znanego poety wzięło udział kilkunastu uczniów Seminarium – członków Koła Literackiego. Był uczniem polonisty, poety, założyciela
i redaktora chełmskiej „Kameny”, Kazimierza Andrzeja Jaworskiego, który wywarł wielki wpływ na formowanie się jego zainteresowań literackich. W 1935 odbył roczną służbę wojskową w ramach Dywizyjnego Kursu Podchorążych Rezerwy przy 44. Pułku Piechoty Strzelców Kresowych w Równem. W latach 1936 -1938 studiował na wydziale prawno-ekonomicznym Wolnej Wszechnicy Polskiej w Warszawie, specjalizując się w zagadnieniach emigracyjno-kolonialnych. W 1938 odbył praktykę w Oddziale Syndykatu Emigracyjnego w Pińsku oraz w morawskiej Ostrawie. Debiutował w 1933 na łamach „Kuźni Młodych” (nr 11) wierszem Pieśń o chlebie. W następnych latach drukował wiersze, prozę i teksty krytyczno-literackie m. in. w „Kamenie”, „Miesięczniku Literatury i Sztuki”, „Okolicy Poetów”, „Kulturze”, „Kurierze Porannym” i „Zwierciadle”. Przed wojną opublikował dwie książki poetyckie: poemat Pełnia czerwca (Grupa Literacka „Wołyń”, 1936) i wydany nakładem F. Hoesicka jako Arkusz Poetycki nr 5 - Dzień apokaliptyczny (1938). Przebywając w Warszawie utrzymywał bliski kontakt z Józefem Czechowiczem, którego poezję wysoko cenił, uważając autora Nuty człowieczej za swego mentora. Po ukończeniu studiów uzyskał w 1939 stypendium Funduszu Kultury Narodowej i został skierowany przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych na praktykę konsularną w Campana Colonizadora del Norte i Poselstwie Polskim w Buenos Aires. Po wybuchu II wojny światowej opuścił Argentynę i w grudniu 1939 przybył przez Włochy do Francji, gdzie 21 grudnia zgłosił się na ochotnika do formującej się tam Armii Polskiej (obóz Coetquidan). Jako żołnierz (w stopniu aspiranta) Samodzielnej Brygady Strzelców Podhalańskich brał udział w walkach pod Narwikiem. Po kapitulacji Francji podjął próbę przedostania się przez Hiszpanię do Anglii. W sierpniu 1940 aresztowany przez hiszpańską żandarmerię, trafił do więzienia w Figueras, a następnie do obozu koncentracyjnego Miranda de Ebro. Zwolniony w marcu 1943, przybył przez Portugalię i Gibraltar do Anglii, gdzie przydzielono go do 1. Dywizji Pancernej gen. Stanisława Maczka (służył w 1 Pułku Artylerii Przeciwlotniczej). W 1944 przeszedł z nią szlak bojowy przez Francję, Belgię, Holandię i Niemcy. Za udział w walkach pod Falaise otrzymał Krzyż Walecznych. Jako żołnierz wyróżniony został także licznymi odznaczeniami francuskimi i angielskiemi. W Niemczech przebywał do 1946, po czym wrócił do Anglii i rozpoczął przygotowania do studiów w Cambridge. Po demobilizacji (w stopniu podporucznika), w listopadzie 1948 wyemigrował do Kanady. W grudniu na pokładzie frachtowca „Empress of France” dotarł do Halifaxu, skąd udał się do odległej Alberty. Początkowo zamieszkał u swego wuja, Józefa Krukowskiego, w Thorsby, niedaleko Edmonton, następnie wyjechał do Ottawy, by ostatecznie osiąść w Toronto. Przez krótki czas pracował fizycznie w rzeźni, później jako referent do spraw wypadków drogowych w Ministerstwie Sprawiedliwości rządu prowincji Ontario, a następnie – do momentu przejścia na wcześniejszą emeryturę (1975) – w tymże ministerstwie jako tłumacz przysięgły. W Toronto należał do czołowych postaci polskiego życia artystyczno-literackiego. W 1951 był współzałożycielem Konfraterni Artystycznej „Smocza Jama”, autorem głośnej w latach pięćdziesiątych Szopki Politycznej, w następnych latach współtworzył Klub Polski, Towarzystwo Przyjaciół Paryskiej „Kultury” i Polski Fundusz Wydawniczy, którego był długoletnim prezesem. Członek Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie (do 1986), członek komitetu doradczego nagród Fundacji A. Jurzykowskiego, jury londyńskich „Wiadomości” (tzw. Akademii Grydzewskiego) i PEN Clubu kanadyjskiego. Członek Stowarzszenia Pisarzy Polskich. Na emigracji opublikował blisko trzydzieści książek, w tym wiele znaczących tomów poezji m.in. Milczenia (1959), Wybór wierszy (1965), Ciemny czas (1968), Nemezis idzie pustymi drogami (1978), Moje strony świata (1994). Tłumaczył współczesnych poetów amerykańskich (m.in. W. Stevensa, W. Audena, C. Aikena, e.e. cummingsa, R. P. Warrena, K. Shapiro, T. Mertona, R. Lowella, S. Plath, T. Roethke, E. Dickinson, G. Stein). Przez pół wieku nieobecny w Polsce. Pierwszy swój „krajowy” tom (Kartagina i inne wiersze) wydał w 1987 w podziemiu. W latach późniejszych ukazały się dwa wybory jego wierszy (w 1989 w bibliotece „Więzi” – Powrót, w 1991 nakładem WL – Zanim znikniemy w opactwie kolorów) oraz dwa tomy wierszy nowych: w Stowarzyszeniu Literackim Kresy – Moje obłąkanie (1991) oraz nakładem Polskiego Funduszu Wydawniczego w Kanadzie przy współudziale Urzędu Miejskiego w Toruniu W ogrodzie mego ojca (1998). Po 1989 swe wiersze drukował na łamach czołowych pism literackich: „Twórczości”, „Odry”, „Akcentu”, „Frazy”, „Kresów” i „Kwartalnika Aertstycznego”. Laureat wielu nagród m. in.: im. T. Sułkowskiego, „Roju”, Fundacji Kościelskich, Fundacji A. Jurzykowskiego, Fundacji Wł. i N. Turzańskich, paryskiej „Kultury”, „Wiadomości”, Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie. Członek SPP. Zmarł 4 stycznia 2001 w torontońskim North General Hospital |
