Nim powstał Polski Fundusz Wydawniczy w Kanadzie, w torontońskiej metropolii grupa polskich intelektualistów, twórców i działaczy społecznych podejmowała szereg przedsięwzięć, których celem było zintensyfikowanie życia kulturalnego środowiska i jego zintegrowanie wokół wartości i celów, które decydowały o zachowaniu przez polską diasporę kulturalnej i historycznej tożsamości. Najbardziej znaczącym przedsięwzięciem kulturalnym lat 50. była niewątpliwie Konfraternia Artystyczna "Smocza Jama", kabaret literacki i równocześnie salon artystyczno-intelektualny. Instytucjami, które wywarły duży wpływ na ówczesne życie kulturalne polskiej emigracji były również: Towarzystwo Przyjaciół Paryskiej "Kultury", Klub Polski, powołany do życia w latach 70. przez Irenę Habrowską-Jellaczyc Polski Teatr w Toronto, który zdobywał liczne laury podczas etnicznych Festiwali Teatralnych w tamtym okresie.
W konsekwencji tych i innych przedsięwzięć – stwarzających sprzyjający klimat w środowisku – doszło do powołania Polskiego Funduszu Wydawniczego w Kanadzie, nietypowej oficyny wydawniczej, której fundamentem był – i pozostał do dzisiaj – społeczny wysiłek i poświęcenie garstki "niestrudzonych Syzyfów, wyznawców nadziei bez nadziei, chronicznych a nieuleczalnych rozsadników optymizmu" (określenia Tadeusza Nowakowskiego). Wymieńmy ich w tym miejscu z imienia i nazwiska: Eugeniusz Chruścicki, Irena Habrowska-Jellaczyc, Wacław Iwaniuk, Jadwiga Jurkszus-Tomaszewska, Baltazar Krasuski, Mary Schneider, Jan Stocker, Adam Tomaszewski, Irena Ungar, dr Stanisław Wcisło. |
Do tej grupy członków-założycieli, uzupełnionych przez mecenasa Stefana M. Malickiego, znanego polskiego prawnika, w którego kancelarii opracowano wszystkie niezbędne dokumenty, w późniejszym okresie dołączyli m. in. Jadwiga Jasińska, Julia Kicińska, dr Witold Morawski, prof. Florian Śmieja, a w latach 80. przedstawiciele najnowszej emigracji: Roman Chojnacki, Marek Kusiba, Anna Lubicz-Łuba, Aleksander Rybczyński, Ewa Stachniak, Zbigniew Stachniak, Andrzej Szczerba, Henryk Wójcik, Krzysztof Zarzecki i Edward Zyman. Przez kilka lat członkiem Zarządu była również dr Diana Kuprel, reprezentująca pokolenie urodzone w Kanadzie. |
